Η Ηλέκτρα του Σοφοκλή, πάντα στη μετάφραση του Ιωάννη Γρυπάρη, είναι ίσως η πιο γνωστή και πολυσυζητημένη σκηνοθεσία του Δημήτρη Ροντήρη. Μέσα από την ιστορία των παραστάσεων μπορούμε να παρακολουθήσουμε την καλλιτεχνική του πορεία, αφού με το έργο αυτό αρχίζει αλλά και τελειώνει την σκηνοθετική του διαδρομή στην αρχαία τραγωδία.
Α. Στο Εθνικό Θέατρο
Ηρώδειο 1936: Στον ρόλο της Ηλέκτρας εμφανίστηκε η Κατίνα Παξινού και στον ρόλο της Κλυταιμνήστρας η Ελένη Παπαδάκη. Τη μουσική της παράστασης υπέγραψε ο Δημήτρης Μητρόπουλος. Η σκηνογραφία ήταν του Κλεόβουλου Κλώνη και τα κοστούμια του Αντώνη Φωκά. Η χορογράφος της παράστασης, η Λουκία, θα γίνει μόνιμη συνεργάτης του Δημήτρη Ροντήρη σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του.
Επίδαυρος 1938: Η παράσταση μεταφέρεται με τους ίδιους συντελεστές στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Είναι η πρώτη επαγγελματική χρήση του Αργολικού Θεάτρου στα νεώτερα χρόνια Παξινού Κάποιοι από τους κριτικούς βρήκαν την παράσταση πολύ «ρεαλιστική» για το αρχαίο δράμα. Η ερμηνεία της ηθοποιού και του σκηνοθέτη ανέβασε στη σκηνή μία Ηλέκτρα γήινη και ά-σχημη, μακριά από τις εικόνες των αρχαίων αγαλμάτων, η οποία ξένισε τους κριτικούς¹. Αντίθετα ο Χορός ήταν τόσο πειθαρχημένος και ρυθμικός που μάλλον θα ξένιζε εμάς σήμερα…
Ένα χρόνο αργότερα το Εθνικό Θέατρο πραγματοποιεί την πρώτη του περιοδεία στο εξωτερικό. Βασικά έργα του ρεπερτορίου είναι η Ηλέκτρα του Σοφοκλή και ο Άμλετ του Σαίξπηρ. Και τα δύο σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Ροντήρη.
Το 1952 η Ηλέκτρα συμπεριλαμβάνεται στην περιοδεία του Εθνικού Θεάτρου στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Είναι το πρώτο ταξίδι του θιάσου μετά τον πόλεμο και η πρώτη του επίσκεψη στις ΗΠΑ. Η περιοδεία αυτή θεωρείται γεγονός υψηλής εθνικής σημασίας, ως πρεσβεία της Ελλάδας και του πολιτισμού της στο εξωτερικό.
Β. Πειραϊκό Θέατρο
Η εμβληματική παράσταση του Πειραϊκού Θεάτρου: για μια δεκαετία περίπου (1959-1968) ταξίδεψε σε όλες τις περιοδείες του θιάσου. Το 1962 το αγγλικό κανάλι BBC μαγνητοσκόπησε την Ηλέκτρα για να την προβάλει στην τηλεόραση, προσφέροντας έτσι, και σε εμάς, ένα μοναδικό τεκμήριο για την παράσταση.
Η Ασπασία Παπαθανασίου για την ερμηνεία της Ηλέκτρας κέρδισε το πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ των Εθνών και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές σε όλες της τις εμφανίσεις.
Το 1961 Ο Δημήτρης Ροντήρης σκηνοθέτησε την Ηλέκτρα στο Institute for Advanced Studies in the Theatre Arts (IASTA) με την αμερικανίδα ηθοποιό Peggy Wood στον ρόλο της Κλυταιμνήστρας και την Margaret Vafiades στον ρόλο της Ηλέκτρας.
Στη δεκαετία του 1960 η Ηλέκτρα θα ταξιδέψει στην Ευρώπη, την Αμερική, τη Ρωσία και την Τουρκία.
Εθνικό Θέατρο
Με την Ηλέκτρα του Σοφοκλή ο Δημήτρης Ροντήρης θα κλείσει την καριέρα του επιστρέφοντας για μία τελευταία φορά στην Επίδαυρο με το Εθνικό Θέατρο, το 1978. Η Ηλέκτρα του έχει γίνει πια μια παράσταση με ιστορικό ενδιαφέρον.
¹ Η παρατήρηση και οι λεπτομέρειες στη μελέτη της Ελένης Παπάζογλου, Το πρόσωπο του πένθους Η Ηλέκτρα του Σοφοκλή ανάμεσα στο κείμενο και την παράσταση (2014:239-241).
Χαράματα, μπροστά στο παλάτι των Ατρειδών. Ο Ορέστης φανερώνει στον Πυλάδη και στον Παιδαγωγό το σχέδιό του να εκδικηθεί το φόνο του πατέρα του (από την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο), σύμφωνα με το χρησμό του Απόλλωνα. Μπαίνει στη σκηνή η Ηλέκτρα³ θρηνώντας για τον άμοιρο πατέρα της και παρακαλώντας τους θεούς να της στείλουν βοηθό και εκδικητή τον αδελφό της, τον Ορέστη. Μάταια ο Χορός προσπαθεί να την παρηγορήσει. Η Ηλέκτρα είναι αποφασισμένη να εκδικηθεί και συγκρούεται με την αδελφή της τη Χρυσόθεμη, που προσπαθεί να την συγκρατήσει. Η Χρυσόθεμις πηγαίνει στον τάφο του πατέρα τους, να κάνει σπονδές και να τον παρακαλέσει να βοηθήσει τα παιδιά του. Ακολουθεί η τρομερή σύγκρουση μεταξύ της Ηλέκτρας και της μητέρας της, Κλυταιμνήστρας⁴.
Ο Παιδαγωγός, φέρνει την ψεύτικη είδηση του θανάτου του Ορέστη. Η Ηλέκτρα ξεσπάει σε γοερούς θρήνους, ενώ δεν πείθεται από την Χρυσόθεμη που φτάνει τρέχοντας να της αναγγείλει πως από σημάδια και προσφορές που είδε πάνω στον τάφο του πατέρα τους είναι βέβαιη πως γύρισε ο αδελφός της. Μπαίνει ο Ορέστης φέρνοντας την υδρία που περιέχει τάχα τη στάχτη του. Η Ηλέκτρα ξεσπάει σε τέτοιο συγκλονιστικό μοιρολόι, ώστε ο Ορέστης δεν μπορεί πια να κρατηθεί και φανερώνεται στην αδελφή του. Η Κλυταιμνήστρα θανατώνεται από το ίδιο της το παιδί και αμέσως κατόπιν οδηγείται στη σφαγή και ο Αίγισθος.
¹ Υπάρχουν τρία έργα που σώζονται με το ίδιο θέμα στην αρχαία γραμματεία: Οι Χοηφόροι του Αισχύλου, η Ηλέκτρα του Σοφοκλή και η Ηλέκτρα του Ευριπίδη. Ο κάθε δραματουργός δημιούργησε τη δική του εκδοχή.
² Μπορείς να διαβάσεις την Ηλέκτρα του Σοφοκλή εδώ
³ Μπορείς να διαβάσεις για τον μύθο της Ηλέκτρας εδώ
⁴ Μπορείς να διαβάσεις για τον μύθο της Κλυταιμνήστρας εδώ
Οι τρεις γυναικείοι ρόλοι στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή, και ειδικά η κορυφαία σύγκρουση ανάμεσα στην Ηλέκτρα και την Κλυταιμνήστρα, υπήρξαν πάντα πρόκληση και ευκαιρία για τις πρωταγωνίστριες να επιδείξουν το ταλέντο τους. Ανάμεσα στις ερμηνεύτριες των παραστάσεων του Δημήτρη Ροντήρη βρέθηκαν μεγάλες ηθοποιοί του Ελληνικού Θεάτρου.
Έτος | Ηλέκτρα | Κλυταιμνήστρα | Χρυσόθεμις |
1936, 1938 | Ελένη Παπαδάκη | Βάσω Μανωλίδου | |
1960 | |||
196- | |||
1965 | Ρίκα Σηφάκη | Νίκη Βορέα | |
1978 | Ελένη Χατζηαργύρη | Αλέκα Κατσέλη | Έλλη Βοζικιάδου |
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie | Duration | Description |
---|---|---|
viewed_cookie_policy | 11 months | The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data. |
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Other uncategorized cookies are those that are being analyzed and have not been classified into a category as yet.